Ngày 28 tháng 8 năm 2004, tại Nhà thờ Chính tòa Đức Mẹ Ngủ (Dormition) ở Kremlin, Đức Hồng Y Walter Kasper – trưởng phái đoàn Tòa Thánh do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II cử đi – đã trao lại Thánh Tượng Đức Mẹ Kazan cùng với các tài liệu lịch sử và hình ảnh liên quan cho Thượng Phụ Alexis II.
Thánh tượng được trưng bày tại nhà nguyện riêng của Thượng Phụ ở Moscow cho đến năm 2005, dịp thủ đô của Cộng hòa Tự trị Tatarstan cử hành một ngàn năm thành lập (1005–2005). Kazan là một thành phố đã được hiến dâng cho Đức Maria.
Sự trở về của Mẹ Thiên Chúa đánh dấu sự khai mở một thời kỳ hành hương mới đến “nhà của Mẹ Maria”, tại thành phố nằm bên bờ sông Volga, cách Moscow khoảng 1.000 km về phía đông – nơi được xem là miền đất gặp gỡ giữa Đông và Tây. Việc Thánh Tượng trở về cũng mở ra một kỷ nguyên mới của sự hiệp nhất Kitô giáo (đại kết) và lòng tôn kính Thánh Mẫu giữa Giáo hội Chính Thống và Công giáo.
Theo truyền thống, vào năm 1579, một trận hỏa hoạn lớn đã thiêu rụi gần như toàn bộ thành phố Kazan. Trong số những người bị ảnh hưởng có một binh sĩ – ngôi nhà của anh bị thiêu rụi hoàn toàn. Khi đang xây lại nhà, Đức Mẹ đã hiện ra với con gái anh – một cô bé chín tuổi – và yêu cầu cô loan báo rằng Tượng Đức Mẹ đang bị chôn vùi dưới đống gạch vụn của ngôi nhà cũ.
Ban đầu, không ai tin lời cô bé, kể cả khi Đức Mẹ hiện ra lần thứ hai. Đến lần hiện ra thứ ba, cô bé thấy Tượng phát ra một luồng ánh sáng rực rỡ, đồng thời nghe được lời cảnh báo:
“Nếu con không loan báo cho mọi người điều Ta đã nói, Ta sẽ hiện ra nơi khác, và một thiên tai lớn sẽ giáng xuống các ngươi.”
Ngay cả thị trưởng thành phố và Tổng Giám mục Giêrêmia cũng không tin vào thị kiến của cô bé. Nhưng khi cô tự mình đào bới và tìm thấy Thánh Tượng – được bọc trong một tấm khăn cũ nhưng hoàn toàn nguyên vẹn và không hề hư hại – mọi người mới kinh ngạc.
Ban đầu, Thánh Tượng được đặt tại nhà thờ Thánh Nicôla, sau đó được long trọng rước về Nhà thờ Chính tòa Truyền Tin.
Để tưởng nhớ biến cố kỳ diệu này, vào năm 1595, Giáo hội địa phương đã thiết lập lễ kính Đức Mẹ Kazan vào ngày 8 tháng 7 hằng năm. Đến năm 1612, lễ kính Đức Mẹ Kazan đã được cử hành rộng khắp trên toàn nước Nga, sau chiến thắng trước quân xâm lược Ba Lan – chiến thắng mà mọi người đều tin là nhờ sự che chở của Đức Mẹ Kazan.
Sưu tầm & biên soạn