Theo Thánh truyền, sau khi Chúa Giêsu về trời vào khoảng năm 30 SCN, Đức Trinh Nữ Maria dọn về sống cùng Thánh Gioan Tông Đồ ở Giêrusalem (cho đến khoảng năm 46 SCN thì hồn xác lên trời). Khi đó, Thánh Giacôbê Tiền Tông Đồ vượt Địa Trung Hải đi về phía tây, từ Do Thái đến loan báo Tin Mừng trên phần đất ngày nay thuộc nước Tây Ban Nha.

Truyền thống kể rằng: Sau nhiều ngày tháng lao nhọc mà việc giảng đạo không có kết quả bao nhiêu, Thánh Giacôbê đâm nản lòng. Ngài cầu xin Thiên Chúa ban ơn soi sáng và trợ giúp. Để đáp lại lời tôi tớ cầu xin, Thiên Chúa cho xảy ra một sự kiện mà chính Thánh Giacôbê cũng không ngờ.

Vào đêm 2/1/40 SCN, khi Thánh Giacôbê đang cầu nguyện cùng một số ít môn đệ bên bờ sông Ebro tại Zaragoza, Tây Ban Nha, thì Đức Mẹ Maria, khi ấy vẫn còn sống ở Giêrusalem, đã hiện ra với ngài trên một đám mây. Mẹ đứng trên một cây trụ dài được các Thiên Thần mang vác. Nhiều Thiên Thần khác vây quanh và hát khen "Kính mừng Maria". Sau đó Đức Mẹ trao cho Thánh Giacôbê một bức tượng Mẹ ẵm Chúa Hài Nhi làm bằng gỗ cao 39cm đứng trên cây cột làm bằng ngọc thạch anh cao 1m8, và truyền cho Thánh nhân xây một đền thờ ở tại chỗ Mẹ đã hiện ra, với lời bảo đảm rằng: "Con cứ vững lòng, rồi người ta sẽ nghe lời con rao giảng mà tin theo, và đức tin của họ sẽ vững như cột trụ mà Mẹ đang đứng trên đây." Loại đá quý làm chiếc cột đó không tìm được ở đâu trong nước Tây Ban Nha cả. Thánh Giacôbê không dám trì hoãn mệnh lệnh, liền cùng các môn đệ dựng một nhà nguyện tại Zaragoza, cạnh bờ sông Ebro, tại nơi ngài đã cầu nguyện, về sau được xây thành một Đền thờ lớn. Sau đó không lâu, Thánh Giacôbê quay về Giêrusalem và bị vua Hêrôđê chặt đầu năm 44, trở thành vị Tông Đồ đầu tiên chịu tử đạo.

Đây là cuộc hiện ra đầu tiên của Đức Maria được ghi nhận, và là cuộc hiện ra duy nhất của Mẹ trước khi Mẹ về trời.

Lòng tin vào Đức Mẹ Cột Trụ được lan truyền rộng rãi và được giáo quyền nói chung chuẩn nhận. Ngày 23 tháng 9 năm 1456, Đức Giáo Hoàng Calixtô III ra tông sắc ban ân xá 7 năm cho những ai đến hành hương kính viếng cột trụ Đức Mẹ Zaragoza. Đây là lần đầu tiên Đức Mẹ Cột Trụ được đề cập trong một văn kiện Toà Thánh. Năm 1640, Công đồng Zaragoza ấn định lễ kính Đức Mẹ Cột Trụ là vào 12 tháng 10 hàng năm.

Sau đó một thời gian, nổi lên tranh cãi về nguồn gốc kỳ diệu của Đền thờ Zaragoza và nhiều người thỉnh cầu Đức Giáo Hoàng Innôcentê XIII can thiệp để giải quyết dứt khoát. Thể theo thỉnh cầu, Đức Innôcentê cử 12 Hồng Y đi điều tra lại nguồn gốc của Đền thánh trên. Ngày 12 tháng 10 năm 1723, nhằm lễ kính Đức Mẹ Cột Trụ, Đức Giáo Hoàng Innôcentê XIII chính thức xác nhận nguồn gốc của Đền thờ như được kể trên và phong cho Đền thờ Đức Mẹ Cột Trụ là Nhà thờ đứng đầu trong nước Tây Ban Nha. Năm 1730, Đức Giáo Hoàng Clêmentê XII truyền cử hành lễ kính Đức Mẹ Cột Trụ vào ngày 12 tháng 10 trên toàn đế quốc Tây Ban Nha. Ngày 20 tháng 5 năm 1905, Thánh Giáo Hoàng Piô X đội triều thiên cho tượng Đức Mẹ Cột Trụ.

Trong cuộc nội chiến Tây Ban Nha 1936-1939, có 3 quả bom đã được thả xuống trên Đền Đức Mẹ Cột Trụ, nhưng không quả nào phát nổ. Ngày nay, 2 quả trong số đó được treo trên tường Thánh đường như bằng chứng ơn che chở của Đức Mẹ. Vô số phép lạ hồn xác, âm thầm hay nhãn tiền đã xảy ra ở đền Đức Mẹ Cột Trụ, và rất nhiều vị Thánh đã từng cầu nguyện ở đền thờ này.

Đức Giáo Hoàng Piô XII đã công bố Đức Mẹ Cột Trụ là bổn mạng toàn thế giới nói tiếng Tây Ban Nha và tôn phong Đền thờ làm Vương Cung Thánh Đường. Thánh Gioan Phaolô II đã viếng thăm Đền thánh Đức Mẹ Cột Trụ vào ngày 6 tháng 11 năm 1982.

Bài: Sưu tầm & Biên tập