Nhà thờ chính tòa Phan Thiết (tên hiệu: Nhà thờ Thánh Tâm Chúa Giêsu, còn được biết đến với tên gọi là Nhà thờ Lạc Đạo) bắt nguồn từ 1875-1880, có một vị thừa sai người Pháp là cha Archimbaud Đức, cùng với một số giáo dân gốc Bình Định và Quảng Bình đến đến Phan Thiết sinh sống. Thọat đầu cố Đức và giáo dân dựng lên một ngôi nhà nguyện thô sơ, mái lá vách tre, trên một khu đất nhỏ thuộc làng Lạc Đạo.

Năm 1890, cha Labiausse Sáng, chánh xứ 1905-1908, cho xây dựng thánh đường bằng gạch lợp ngói, rộng rãi hơn, vì số giáo dân ngày một tăng thêm. Tiếp theo, cố Mossard, Masseron Ròng, chánh xứ 1908-1911, xây nhà xứ làm nơi ở cho các linh mục thừa sai Paris. Cha P. Barré Thiên, chánh xứ 1920-1922, cha Ximon Chánh phụ tá 1919-1922. Năm 1941 cha Brugidou Báu (nay còn ngôi mộ của ngài trong khuôn viên nhà thờ) về làm chánh xứ.

Sau năm 1945, linh mục Báu cho xây lại nhà thờ đã bị đốt phá trong thời chiến tranh. Năm 1964, linh mục Victor Caillon Năng cho xây nhà xứ. Thời cố Báu làm chính xứ 1941-1956, có cha Phaolô Võ Văn Chánh (sinh 1924 tại Thị Nghè, linh mục 1951 tại Sài Gòn), phụ tá 1953-1957. Cha Giuse Nguyễn Minh Chiếu làm chính xứ 1956-1958.

Từ 1880 đến 1907 giáo xứ thuộc giáo phận Đông Đàng Trong tức là Quy Nhơn Trong giai đoạn này có hai cha thuộc hội Thừa Sai Paris phục vụ. Từ 1907 cho đến 1957, giáo xứ thuộc giáo phận Tây Đàng Trong tức là Sài Gòn Trong giai đọan này có 3 cha thuộc hội Thừa Sai Paris và một cha Việt Nam làm chánh xứ, hai cha Việt Nam phụ tá.

Thời cố Thommeret Thơm Chánh xứ 1958-1960, có cha Lui Lê Văn Sinh (sinh 1931 tại Chợ Mới, Nha Trang, linh mục 1959, phụ tá 1959-1963).

Ngày 3 tháng 4 năm 1992, linh mục Giuse Nguyễn Tiến Huynh cùng với giáo phận và giáo xứ khởi công xây nhà thờ chính tòa mới. Nhà thờ được khánh thành vào ngày 15 tháng 8 năm 1993. Sau đó ngôi nhà thờ tiếp tục được các linh mục trùng tu, sửa chữa, tân trang vào các năm 2006 và sơn lại năm 2013.

Năm 2009 tỉnh Bình Thuận đã ký quyết định giao lại đất trường Anna cho Tòa giám mục. Tháng 6 năm 2011 Đức Giám Mục Giuse Vũ Duy Thống ký quyết định phân chia ranh giới giữa giáo xứ Chính Tòa và chủng viện Nicôla.

Đầu năm 2012 tỉnh Bình Thuận đã cấp giấy chứng nhận cho nhà thờ Chính Tòa xử dụng khu đất với diện tích 6.395m2 , cấp giấy phép xây dựng nhà Mục vụ: một trệt và một lầu với diện tích xây dựng 1.600m2 . Ngày 14 tháng 5 năm 2012 Đức Cha Giuse Vũ Duy Thống đã chủ tế thánh lễ đồng tế với cha Tổng Đại Diện, năm cha hạt trưởng, môt số cha trong hạt Phan Thiết cùng các cha trước đây đã phục vụ giáo xứ Chính Tòa, làm phép viên đá cho nhà Mục Vụ.

Ngày 16 tháng 5 năm 2012 Công ty Xây Dựng 386 khởi công đào móng xây dựng. Sau 6 tháng xây dựng, ngày 2 tháng 12 năm 2013, nhân ngày chầu lượt của giáo xứ, Đức cha Giuse Vũ Duy Thống, giám mục giáo phận Phan Thiết và Đức cha Phaolô Nguyễn Thanh Hoan nguyên GM gp PT đã cử hành nghi thức làm phép nhà Mục vụ.

Mặt tiền Nhà thờ Chính tòa Phan Thiết được cách điệu theo hình dáng của mitre và crozier - hình dáng mũ và gậy giám mục, dài 46m, rộng 29m, tháp chuông cao 28m với 3 quả chuông vang 3 cung khác nhau. Nhín từ phía xa, Nhà thờ giống như con tàu lướt sóng với tuổi đời hơn 130 năm, là một trong những niềm tự hào của người dân Phan Thiết.

Bài: Sưu tầm & biên tập