Họ giáo Tiên Cát ngày nay thuộc khu hành chính khu Đoàn Kết, phường Tiên Cát, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Nơi đây vào những năm 1770 có hai gia đình công giáo, một ở Khoái Châu – Hưng Yên, một ở Thanh Hóa tới đây khai hoang, cắm trại, lập nghiệp, nên được gọi là Xóm Trại thuộc làng Tiên Cát.
Vào những năm 1880 số gia đình công giáo phát triển lên tới 17-18 hộ gia đình và gần 100 nhân danh. Từ đây được thành lập nên giáo họ, lấy tên làng, tên xã đặt tên cho họ giáo của mình là Giáo họ Tiên Cát và chọn Thánh Gioan Tông Đồ làm quan thầy bảo trợ.
Theo bản đồ giáo phận Tây Đàng Ngoài in năm 1889 đã có tên giáo họ Tiên Cát. Vào những năm 1889 giáo họ đã mua về ngôi nhà gỗ cổ 5 gian, dựng cải tiến lại thành Nhà thờ, với kích thước dài 12 m và rộng 6 m. Có diện tích sử dụng là 72 m2. Nhà thờ quay về hướng Tây, phần cuối có gác chuông, gác trống. Phần tường cổng xây các trụ cao có các hoa văn theo kiểu kiến trúc Á Đông.
Cổng Nhà thờ cũ nay vẫn còn lưu giữ, trên cổng có 4 chữ nho là “Gioan Thánh Đường”. những năm chiến tranh, máy bay Mỹ ném bom đánh phá Miền Bắc, vào ngày 17 tháng 1 năm 1967 Nhà thờ cùng với giáo họ và khu dân cư bị bom tàn phá hư hỏng nặng. Sau những ngày ấy, họ giáo thu gom vất liệu lại che chắn 2 gian cung Thánh làm nơi cầu nguyện sớm tối. Đến năm 1976 Nhà thờ được sửa chữa phục hồi lại và nâng cao thêm 0,5m trên diện tích và nền đất cũ.
Thể theo nguyện vọng của giáo dân, năm 1998 Nhà thờ được xây dựng lại hoàn toàn và quay hướng 180 độ như ngày hôm nay, với diện tích là 264m2.
Bài: Sưu tầm & Biên tập