Họ Đạo Cái Nhum được thiết lập vào năm 1731 với tước hiệu Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội. Đây là một trong những Họ đạo thâm niên nhất ở miền nam Việt Nam. Họ đạo có tên là Cái Nhum, vì ở đây có nhiều cây nhum, một loại cây giống như cây cau có nhiều gai nhọn. Họ đạo còn có tên là Cái Nhum Rau Má, để phân biệt với Cái Nhum Măng Thít thuộc tỉnh Vĩnh Long. Gọi là Rau Má vì ngày xưa người dân ở đây thường dùng rau má mọc sẵn để trị bệnh nóng gan.

Họ đạo đầu tiên thuộc địa phận Đàng Trong (1679 – 1844) và từ năm 1844 đến năm 1924 thuộc địa phận Tây Đàng Trong. Và thuộc địa phận Sài Gòn từ năm 1924 đến năm 1938 thì chuyển giao về Giáo phận Vĩnh Long cho đến nay.

Lịch sử của Giáo xứ qua nhiều biến cố, hạt giống tin mừng đã gieo thủa trước đã sinh hoa trái một cách dồi dào.

Có rất nhiều câu chuyện của giáo xứ kỳ cựu này và bức tượng “Đức Mẹ Ngà” cao 1m17, trắng và bóng tựa như ngà do quan Dinh Trung đặt vẫn còn trong nhà thờ Cái Nhum bây giờ. Trong nhà thờ ngoài tượng "Đức Mẹ Ngà", chạm trổ rất đẹp theo kiểu Tây Ban Nha còn một tượng Đức Mẹ khác cùng kích thước được đặt tại Sa Đéc do quan Dinh Trung hay do con cháu của ông đặt thì không rõ. Hai tượng Đức Mẹ lịch sử này được dân chúng sùng kính đặc biệt, họ tin tưởng được nhiều ơn lạ Đức Mẹ ban cho.

Cũng vào thời ấy, họ đạo còn có một tượng Chúa hạ xác hiếm có và hiện giờ còn được sùng kính tại Cái Nhum.

Tượng lớn như người thường, bằng gỗ rất tốt, nhưng người ta không biết ai cho tượng ảnh này. Vì thế có sự tranh chấp giữa Họ đạo Chợ Quán và Họ đạo Cái Nhum, cho nên phải bắt thăm và Họ đạo Cái Nhum đã được giữ tượng Chúa Giêsu. Tuy nhiên, hiện nay tượng Chúa Giêsu đang đặt ở Hội Dòng Mến Thánh Giá Cái Nhum.

Nhà thờ Giáo xứ Cái Nhum hiện nay có sức chứa 1.050 người và là nhà thờ thứ 5 được xây dựng. Nhà thờ đã được tái thiết năm 1951, theo mẫu cũ mà Cha Tournier đã xây dựng năm 1886, tức là theo kiểu thức kiến trúc và nghệ thuật kiến trúc "Roman" với hình Hoành Lan (Transept).

Tháp chuông mặt tiền nhà thờ cao 33m. Dài 50m, Rộng 16m (gian giữa 7m và 2 gian bên 9m). Mỗi bên hình Hoành Lan (Transept) rộng 4m50. Tường cao 5m50 và nóc cao 9m, có 3 chuông lớn được dâng hiến đã trên một thế kỷ.

Bài: Sưu tầm & Biên tập