Thánh đường được khởi công xây dựng từ năm 1806 theo bản thiết kế của kiến trúc sư Benjamin Latrobe (1764-1820), đã tốt nghiệp khóa đầu tiên của trường đại học kiến trúc Mỹ thời đó. Ông đôn đốc và chỉ huy công trường. Kiến trúc này rập khuôn giống với tòa nhà Capiton ở Wasington, là trụ sở Quốc hội Hoa Kỳ. Công trình còn có sự chỉ đạo thường xuyên góp ý của Đức Giám mục John Carroll (1735-1815) Dòng Tên - vị Giám mục đầu tiên của Hoa Kỳ. Hiện nay, mộ phần của ngài đã được an táng dưới hầm Nhà thờ. Nơi đây còn đặt Mình Thánh Chúa túc trực 24/24 giờ, để giáo dân tôn kính cầu nguyện. Đức Giám mục John Carroll còn là người sáng lập trường Đại học Công giáo Georgetonwn đầu tiên ở Mỹ.
Sau 15 năm xây cất với vật liệu từ gạch đá tuyển chọn lấy màu trắng làm chủ đạo, và đồ trang trí nội thất cao cấp. Thánh đường nguy nga được khánh thành, do Đức cha Ambrose Maréchal (1764-1828), Giám mục Baltimore chủ sự vào ngày 31 tháng 5 năm 1821. Trải qua bao thời gian mưa nắng, bão tuyết nhưng màu sắc mái ngói, tường xây của ngôi Nhà thờ vẫn tươi tắn uy nghi như ngày nào.
Bên trong nội thất với những cánh cửa sổ ghép kính màu mô tả hình ảnh Kinh Thánh, và 10 cung ô van trên trần chiếu ánh sáng tự nhiên vào, càng làm cho ngôi Thánh đường tráng lệ thêm phần linh thiêng, đưa tâm hồn du khách đến gần Chúa hơn.
Theo sử sách ghi: lại năm 1937, Đức Giáo hoàng Piô XI (1857-1939) đã ban Sắc chỉ nâng Nhà thờ lên hàng “Vương cung Thánh đường”, đây là tước hiệu cao quí đầu tiên của Tòa Thánh Vatican dành cho Giáo hội Công giáo Hoa Kỳ.
Trước đó ngày 22 tháng 12 năm 1877, thầy Michael McGivney (1852-1890) người sáng lập Hội Knights of Columbus đã lãnh chức linh mục tại đây, do Đức Giám Mục Cardinal Gibbons (1834-1921) chủ sự. Ngày 31/10/2020, linh mục được tôn phong Chân phước.
Theo dòng thời gian, Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II (1920-2005) đã đến thăm viếng Vương cung Thánh đường vào ngày 8 tháng 10 năm 1995. Tiếp đến Thánh đường cũng được Mẹ Têrêsa Calcutta (1910-1997) đến cầu nguyện vào ngày 29 tháng 5 năm 1996.
Hiện nay, Vương cung Thánh đường vẫn còn giữ được những ảnh tượng và các hoa văn trang trí bàn thờ sắc nét, ngôi Tòa Giảng kiểu cũ, hàng rào Cung thánh, Giếng rửa tội bằng đá từ năm 1821 và cả cây Dù làm lọng che Đức Giám mục khi đi rước.
Bài: Sưu tầm & Biên tập
